Η Υπερηχοτομογραφία είναι μία σύγχρονη απεικονιστική μέθοδος στην Κτηνιατρική, της οποίας τα πλεονεκτήματα είναι αναρίθμητα. Αποτελεί μία ασφαλή εξέταση για τον ασθενή, τον χειριστή και το υπόλοιπο προσωπικό, χωρίς αποδεδειγμένες (μέχρι σήμερα) βιολογικές επιπτώσεις (Preston and Shaw, 2001), που μπορεί να γίνει σχεδόν οπουδήποτε, χωρίς να χρειάζεται ειδικός προστατευτικός εξοπλισμός.
Η υπερηχοτομογραφική εξέταση είναι συνήθως καλά ανεκτή από τα ζώα συντροφιάς και ως εκ τούτου σπάνια χρειάζεται η ηρέμηση τους, ενώ είναι εφικτή η συνεχής παρακολούθηση της εξέλιξης μιας νόσου ή την ανταπόκριση στη θεραπεία.
Οι υπέρηχοι έχουν δύο μεγάλους «εχθρούς»: τα οστά και τον αέρα. Η απεικόνιση οστών ή οργάνων που περιέχουν αέρα (πνεύμονες, γαστρεντερικός σωλήνας, ρινικές κοιλότητες κλπ) είναι σχετικά περιορισμένη.
Η διαδερμική υπερηχοτομογραφική εξέταση των ζώων συχνά απαιτεί ξύρισμα της προς εξέταση περιοχής.
Η υπερηχοτομογραφία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Κτηνιατρική επιστήμη το 1956, ως μέσο προσδιορισμού του ποσοστού λιπώδους σε σχέση με τον μυϊκό ιστό στα σφάγια (Temple et al., 1956) και το 1966 για τη διάγνωση της εγκυμοσύνης στα πρόβατα (Lindahl, 1966).
Σήμερα, η υπερηχοτομογραφία αποτελεί ένα καθημερινό «εργαλείο» στα χέρια του Κτηνιάτρου, κλινικού ή ερευνητή, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διαγνωστικούς και όχι μόνο σκοπούς σε πλήθος οργάνων και συστημάτων.
Ενδεικτικά παρακάτω παρουσιάζονται κάποιες εφαρμογές της υπερηχοτομογραφίας στον σκύλο και στη γάτα:
Συλλογή ελεύθερου υγρού στον περιτοναϊκό και στον οπισθο-περιτοναϊκό χώρο
Λεμφαδενοπάθεια
Μάζες – αποστήματα – κύστεις
Αιματώματα
Μεσεντέριο
Παρουσία ελεύθερου αέρα στην κοιλιακή κοιλότητα
Εστιακές αλλοιώσεις:
Κύστεις
Αιματώματα
Φλεγμονή- αποστήματα
Νέκρωση
Οζώδης υπερπλασία
Νεοπλασίες
Αιμορραγίες
Διάχυτες αλλοιώσεις:
Διάχυτη αύξηση της ηχογένειας (πχ λιπώδης διήθηση, χρόνια ηπατίτιδα, κίρρωση)
Διάχυτη μείωση της ηχογένειας (πχ λέμφωμα, λευχαιμία, αμυλοείδωση, συμφόρηση)
Διάχυτη μεικτή μεταβολή της ηχογένειας (πχ νεοπλασίες)
Χοληδόχος Κύστη και Χοληφόρα Αγγεία:
Έμφραξη
Λίθοι – λάσπη
Πάχυνση τοιχώματος, οξεία ή χρόνια χολοκυστίτιδα, νεοπλασία
Αλλοιώσεις ηπατικής και πυλαίας φλεβικής κυκλοφορίας:
Συμφόρηση
Έμφραξη, θρόμβωση
Αναστομώσεις (συγγενείς, επίκτητες)
Διάχυτες αλλοιώσεις:
Συμφόρηση
Ρήξη
Λοιμώδη, παρασιτικά νοσήματα
Διάχυτα μη-νεοπλασματικά (πχ αμυλοείδωση) και νεοπλασματικά νοσήματα (πχ λέμφωμα)
Εστιακές – πολυεστιακές αλλοιώσεις:
Αιματώματα
Έμφρακτα
Φλεγμονή
Οζώδης υπερπλασία
Νεοπλασίες
Παγκρεατίτιδα
Παγκρεατικές κύστεις – ψευδοκύστεις
Περιπαγκρεατική φλεγμονή
Νεοπλασία
Εκτίμηση μεγέθους
Απουσία νεφρού – έκτοπος νεφρός
Διάταση της νεφρικής πυέλου και των ουρητήρων (π.χ. διούρηση)
Υδρονέφρωση
Πυελονεφρίτιδα
Ψαμμίαση, λιθιάση, πήγματα αίματος
Υποκάψια συλλογή υγρού, αιμάτωμα
Περινεφρική ψευδοκύστη
Οπισθοπεριτοναϊκή συλλογή (ρήξη ουρητήρα, αιμάτωμα κλπ)
Εκτίμηση αγγείων και αιμάτωσης νεφρού
Διάχυτες αλλοιώσεις:
Διάχυτη αύξηση της ηχογένειας της φλοιώδους μοίρας (πχ νεφρίτιδα, τοξίκωση, νεοπλασίες)
Διάχυτη μείωση της ηχογένειας (πχ λεμφοσάρκωμα)
Εστιακές αλλοιώσεις:
Κύστεις
Έμφρακτα
Συμπαγείς μάζες (επασβεστώσεις, νεοπλασίες κλπ)
Μεικτές μάζες (αιματώματα, φλεγμονή, πρωτογενείς-μεταστατικές νεοπλασίες κλπ)
Κυστίτιδα
Πάχυνση τοιχώματος
Πήγματα αίματος
Λιθίαση
Αιματώματα τοιχώματος
Νεοπλασία
Έκτοπος ουρητήρας
Έμφραξη ουρητήρα
Ρήξη ουρητήρα
Διόγκωση (π.χ. Cushing)
Υπερπλασία
Νεοπλασία
Μη νεοπλαστκές μάζες
Εκτίμηση κινητικότητας (αυξημένη, μειωμένη, στάση περιεχομένου)
Εγκολεασμός του εντέρου
Ξένα σώματα
Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
Νεοπλασία
Εντερόσπασμος
Κύστεις
Νεοπλασίες
Σύνδρομο παραμένουσας ωοθήκης
Κυστική υπερπλασία ενδομητρίου
Πυομήτρα
Ενδομητρίτιδα
Νεοπλασία
Διάγνωση εγκυμοσύνης
Παρακολούθηση εμβρυϊκής ανάπτυξης
Εμβρυϊκός θάνατος
Κατακράτηση εμβρυικών υμένων
Καλοήθης υπερπλασία
Φλεγμονή, προστατίτιδα
Προστατικές κύστεις
Νεοπλασία
Παραπροστατικές κύστεις
Νεοπλασία
Ορχίτιδα
Ατροφία
Αλλοιώσεις επιδιδυμίδας
Αλλοιώσεις οσχέου
Εξέταση καρωτίδας – σφαγίτιδας
Εξέταση θυροειδούς αδένα (κύστεις, όζοι, φλεγμονή, νεοπλασία κλπ)
Εξέταση παραθυροειδών αδένων (υπερπλασία, αδένωμα, καρκίνωμα κλπ)
Εξέταση λεμφαδένων
Εξέταση σιελογόνων αδένων (κύστεις, λίθοι, φλεγμονή κλπ)
Πλευριτική συλλογή
Μάζες
Ρήξη διαφράγματος
Διαφραγματοκήλη
Νεοπλασία
Διόγκωση λεμφαδένων
Συγγενείς καρδιοπάθειες:
Παραμένων αορτικός πόρος
Αορτική στένωση
Στένωση πνευμονικής αρτηρίας
Ανωμαλίες του μεσοκολπικού διαφράγματος.
Ανωμαλίες του μεσοκοιλιακού διαφράγματος.
Τετραλογία του Fallot.
Δυσπλασία βαλβίδων
Επίκτητες καρδιοπάθειες:
Ανεπάρκεια μιτροειδούς
Ανεπάρκεια αορτικής
Ανεπάρκεια τριγλώχινας – πνευμονικής
Ενδοκαρδίτιδα
Διατατική καρδιομυοπάθεια
Υπερτροφική καρδιομυοπάθεια
Περιοριστική καρδιομυοπάθεια
Πνευμονική υπέρταση
Συστηματική υπέρταση
Περικαρδιακή συλλογή, καρδιακές μάζες
Προετοιμασία του ζώου
✅ Η εξέταση με τους υπερήχους προϋποθέτει την άμεση και πλήρη επαφή της ηχοβόλου κεφαλής με το δέρμα. Στους τετράποδους τριχωτού ασθενείς μας, είναι σχεδόν πάντοτε απαραίτητο το σχολαστικό ξύρισμα της προς εξέταση περιοχής, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή ποιότητα παραγόμενης εικόνας και να βελτιώνεται η διακριτική και διαγνωστική ικανότητα της υπερηχοτομογραφίας.
✅ Πριν την εξέταση της κοιλίας, να αποφεύγεται η χορήγηση τροφής για διάστημα 6 έως 8 ωρών. Νερό να χορηγείται κατά βούληση. Με αυτό τον τρόπο περιορίζεται η ποσότητα κοπράνων και αέρα στον γαστρεντερικό σωλήνα και είναι ευκρινέστερη η απεικόνιση του παγκρέατος, του στομάχου, του λεπτού εντέρου κλπ.
✅ Το προς εξέταση ζώο θα πρέπει να τοποθετείται σε ύπτια ή σε δεξιά πλάγια κατάκλιση, εφόσον αυτό είναι εφικτό. Στις περιπτώσεις όπου το ζώο δε συνεργάζεται (λόγω είδους, έντονου άλγους ή/και ιδιοσυγκρασίας), μπορεί να εξετασθεί και σε όρθια «περιπατητική» θέση.
✅ Η χορήγηση ηρεμιστικής ή/και αναισθητικής-αναλγητικής αγωγής δεν είναι απαραίτητη για την υπερηχοτομογραφική εξέταση των ζώων συντροφιάς. Εξαρτάται από το είδος της εξέτασης (υποχρεωτική σε περιπτώσεις επεμβατικής υπερηχοτομογραφίας πχ παρακέντηση, καθετηριασμός κλπ), το είδος του εξεταζόμενου ζώου, την ιδιοσυγκρασία του, τον πόνο που αυτό αισθάνεται, καθώς και από τη δυνατότητα συγκράτησής του.